Doğanın uğradığı tahribat bizi bu günlere getirdi ve güneşle yollarımızı ayırdı. Kırklı yaşlardakiler ve üstü bilir; 80’li yıllarda güneşin zararlı etkileri böylesine güçlü değildi. Herkes sere serpe uzanır, güneş banyosu yapardı. O zamanlar koruyucu güneş kremleri sürme alışkanlığı olmadığı gibi hızlı bronzlaşmak için cildimize kolalı içecekler, kakao yağları, havuç yağları gibi garip karışımlar sürer; hiç korumasız güneşin altında yatardık. Cildimiz biraz kuruluk belirtisi gösterse de akşam duştan sonra bolca nemlendirici krem sürdüğümüzde mis gibi olurdu. Lekeler, yaralar, yaşlanma etkilerinde hızlanmalar gibi vakalara hemen hemen hiç tanık olmazdık. Hatta bronzluk o yıllar çok ama çok modaydı. Yazın en popüler tipleri zenciye yakın bronzluktakiler olur, her yerde havalı havalı dolanırlarken herkes imrenerek onlara bakardı.
Eski güzel günleri unutun. Ozon tabakasının zarar görmesi ve doğanın uğradığı tahribat bizi bu günlere getirdi ve güneşle yollarımızı ayırdı.
Bize hep öğlen saatlerinde güneş ışınlarının dik olduğu için zarar verdiği söylendi. Ancak yeni araştırmalar güneşin sabah 10:00 ile öğleden sonra 16:00 arasında geçen tüm zaman dilimlerinde cildimize zarar verdiğini gösteriyor. Bu da bilinenin aksine güneşin çok dik olmadığı saatlerde de zararlı UV ışınlarının salındığı anlamına geliyor. Çünkü güneş ışınlarının zararlı etkisi her yıl artıyor. Her geçen yıl bir öncekinden daha zararlı ışınlarla yüzleşmek ve onlardan korunmak zorundayız.
İşte bu yüzden bilgilerimizi güncellemeli ve güneşin zararlı ışınlarından korunmak için neler yapmak gerektiğini gözden geçirmeliyiz.
Güneşten Korunma Kılavuzu:
- Şapkasız çıkmayın! En ideal koruma için çepeçevre siperlikli olanları tercih edin.
- Unutmayın; şapka siperliğinin alt kısmı koyu renk olursa güneş ışınları yüze yansımaz.
- Arkasından aşağıya enseyi koruyan bir kumaş inen modeller çok şık olmasa da iyi korur.
- Şapka sevmiyorsanız siperlikli saç bandı tarzı bir şey alın.
- Pamuklu bir eşarbı bandana gibi başınıza sararak da koruma sağlayabilirsiniz.
- Giysilerinizde pamuklu doğal kumaşları (keten, penye, şilebezi vb.) tercih edin.
- Seyrek dokunmuş kumaşlar yerine sık dokunmuş olanları tercih edin.
- Omuzları ve göğüs bölgesini kapatan penye klasik tişört iyi korur.
- Açık renk giysiler giyin. Koyu renkler güneş ışığını üzerine çeker.
- Islak giysiler güneş ışınlarını geçirebilir. Islanınca üstünüzü değiştirin.
- İçinizi gösteren bir kumaş güneş ışınlarını da geçirir. Tam koruma sağlamaz.
- Uçuş uçuş, kolu bacağı kapalı elbiseler güneş ışınlarından korunmak için idealdir.
- Plajdayken yüzmediğiniz zamanlarda üzerinize ince beyaz bir tişört ya da ince bir elbise giyin.
- UV filtresi ve SPF değeri olan koruyucular kullanın. SPF değeri düşük de olsa koruyucudur.
- Koruyucu güneş kremlerinin son kullanma tarihinin geçmemiş olmasına dikkat edin.
- Koruyucu güneş kreminizi iki saatte bir tazeleyin.
- Güneşten koruyan kremler her zaman en altta olmalı, makyaj, sinek kovucu vb. üzerine sürülmelidir.
- Yüzdükten sonra duş alıp, koruyucu kreminizi tekrar sürün.
- Bronzlaştırıcı kremlerin SPF ve UV filtresi olsa bile sağlıklı koruma sağlamazlar.
- Bir plajda olmanız gerekiyorsa, şemsiyenin altında kalın.
- UV ışınlarından koruyan gıdaları bol tüketin.
- Güneş gözlüğü takmak istiyorsanız camları gerçekten kaliteli ve UV filtreli olanları tercih edin.
- Cildin kaybettiği nemi kazanması için bol su için.
- Makyajla güneşe çıkmayın. UV filtresi olmayan kozmetikler güneş lekelerine yol açar.
- Deniz suyu güneş ışınlarını geçirir. Denizin içindeyken de ışınlara maruz kalırsınız.
- Denizde çok uzun süre kalmayın, koruyucu krem bir süre sonra çıkar ve korumasız kalırsınız.
- Kum, su ve kar güneş ışınlarını yansıtarak, yakıcı etkisi arttırır.
- Kumsal olmayan taşlık, ağaçlık deniz kıyıları güneş ışınlarını yansıtmayacağı için daha sağlıklıdır.
Koruyucu güneş kremi almadan önce cildinizi tanıyın!
UVA filtreleri, cildin yaşlanma sürecini hızlandıran UVA ışınlarına karşı koruma sağlar. UVB filtreleri güneş yanığına yol açan UVB ışınlarına karşı etkilidir. UV ise her ikisini de kapsar. Güneşten koruyucu ürünlerin üzerinde bulunan SPF (Güneş Koruma Faktörü) numarası, cildin doğal korunma mekanizmasının ne ölçüde artırıldığını ya da güneş altında kızarmaya başlamadan kalınacak süreyi ne ölçüde uzattığını gösterir. Ancak SPF30 ile SPF 90 arasında sanıldığı kadar büyük bir yüzde farkı yoktur. Bu nedenle SPF değeri olan ürünleri kullanın. Ancak SPF yeterince yüksek değil diye tedirginlik yaşamayın. SPF15 %94 koruma, SPF30 %97 koruma, SPF50 ve üstü ise %98 koruma sağlar. SPF50, SPF60, SPF90 oranları arasında çok küçük oynamalar vardır.
Güneş ışınlarından etkilenme oranı kişiden kişiye değişir. Bu oran genetik yapıya, derideki melanin miktarına, güneşlenmeyi takiben melanin üretebilme 
(yani bronzlaşma) derecesine göre farklılık gösterir. Bu özelliklere göre belirli cilt tiplerinin, korunmasız güneşte kalabilecekleri süre de farklıdır.
1. Tip Cilt: (Hassas Cilt) Çok açık renk tene sahip olan insanlar birinci cilt tipine girer. Genellikle ciltleri hassas olanlar, çok miktarda çili olanlar, yeşil, gri, mavi gözlüler, açık renk saçlılar, doğal kızıl saçlılar bu cilt tipine sahiptir. Cildi 1. Tip olanlar kolay yanar ancak bronzlaşmazlar. Bebekler, alerjik bünyesi olanlar ve 1. Tip hassas cildi olanlar güneşte korunmasız olarak sadece 5-10 dakika kalabilirler.
2.Tip Cilt: (Açık Ten) Bu tip açık renk olan ama 1. Tip cilt kadar hassas ve soluk olmayan cilt tipidir. Genellikle ela ya da kahverengi gözlü, kumral saç rengine sahip olan bu tip cildi olanlar az yanarlar ve bronzlaşmaları zaman alır. Korunmasız güneşte kalabilecekleri süre10-20 dakikadır.
3.Tip Cilt: (Buğday Ten) Hiç de hassas olmayan bu tip cildi olanlar; çilsiz, koyu renk gözlü ve koyu renk saçlıdırlar. Bu tip cildi olanlar çok az yanarlar, ancak kolay bronzlaşırlar. Korunmasız güneşte kalabilecekleri süre 15-25 dakikadır.
4.Tip Cilt: (Esmer Ten) Esmer ten koyu renkte ve dayanıklı cilt tipidir. Bu insanların gözleri ve saçları siyah olur. Güneşte kolay kolay yanmazlar ancak hemen bronzlaşırlar. Korunmasız güneşte kalabilecekleri süre 20-30 dakikadır.
5. Tip Cilt: (Zenci Ten) 5. Tipi oluşturan zencilerin güneşte kalma süreleri uzundur ve hiç yanmazlar. Buna karşın cilt kanserine yakalanma riski onlar için de geçerlidir.
Seçeceğim Güneş kreminin SPF değeri kaç olmalı?
Güneş koruma faktörü (Sun Protection Factor) bir ürünün güneşten koruma kapasitesini belirler.
Cilde uygun SPF değerini hesaplamak için:
Güneşte kalma süresi / Korunmasız güneşte kalınabilecek süre x 1.33( güvenilirlik katsayısı)= SPF numarası şeklinde bir hesaplamayla bulunur. Örneğin; 2. Tipteki ve güneşte iki saat kalmayı planlayan kişi: 120 dakika/10 dakika x 1.33= 16 SPF bulunan bir ürün kullanmalıdır. Genellikle güneş ürünlerinin üzerinde doğru kullanıma yönelik bu bilgiler yer alır.
Hazırlayan: Gökçe Pazarlıklı
