Hazırlayan: Aslı Delikara
Charm&Beauty, M-Onep Nişantaşı Kliniği Dermatoloji Uzmanı Dr. Seçil Engin Uysal ile genelde güneşin zararlı ışınları veya hamilelil sayesinde oluşan ve kış boyu sinirlerimizi bozan kahverengi lekelerden kurtulmanın yollarını konuştu!
Kaç tür deri lekesi vardır?
Deride normal deri renginden koyu veya açık renkte lekeler oluşabilir.
Koyu (kahverengi) lekelerden en sık rastladığımız lentigolar, çiller, melazma (gebelik lekeleri), sivilcelenme sonrası ya da cilt yaraları sonrasında kalan kahverengi izler, parfüm kullanımına bağlı veya bitkilerle temas sonrası oluşan lekelerdir.
Lentigolar: Uzun süreli güneş maruziyeti sonrasında eller, kollar ve omuzlarda ortaya çıkan, çilllerden daha büyük, yuvarlak, çok sayıda kahverengi lekelerdir. Açık tenli kişilerde ve orta yaş üstünde daha sık görülür.
Çiller/ efelidler: Özellikle güneşle yoğun temas sonrası belirginlikleri artan, genellikle yüze yerleşen küçük kahverengi lekelerdir. Kışın azalırlar. Her yaş grubunda izlenebilir.
Melazma (gebelik maskesi): Melazma güneşe maruz kalan bölgelerde, özellikle yüzde simetrik renk koyulaşmasıdır. En sık gebelikte izlenir. Çoğunlukla yanaklarda alın, burun ve çenede rastlanır. Bu nedenle ‘gebelik maskesi’ olarak da adlandırılır. Melazma gebelik ile ilgili en rahatsız edici kozmetik değişikliktir. Melazma oluşumundan gebelik dışında doğum kontrol hapları, genetik faktörler, bazı kozmetik ürünler, tiroid fonksiyon bozukluğu ve antiepileptik ilaçlar gibi birçok faktör ortaya sorumlu olabilir. Genellikle UV ışınlarının yoğun olduğu bölgelerde yaşayan, koyu tenli kadınlar melasma açısından önemli risk grubudur.
Bitki temasıyla deride oluşan lekeler: Bazı bitkilerin deriye temas ettiği yerde üzerine yoğun güneş teması da olursa bölgesel irritan dermatit(ekzema) oluşur ve bu reaksiyon kahverengi lekeler şeklinde iyileşir. Bu lekeler sadece bitkinin temas alanlarına sınırlı şekilde yerleşir. Fitofotodermatite yol açan bitkilerin başında incir, kereviz, havuç, çimen maydanoz ve limon gelir.
Parfüm lekesi: Bitkiler dışında parfüm, kolonya ve bazı kozmetiklerin deriye temas ettiği yerlerde güneş ışınları kahverengi lekelere neden olabilir. Genellikle boyun bölgesinde izlediğimiz bu tür lekelenmeye ‘ berloque dermatiti’ adı verilir.
Açık renkli lekeler: Vitiligo ciltte giderek yayılabilen beyaz alanlar oluşumu şeklinde izlenen hastalık, mantar, romatizmal deri hastalıkları nedeniyle beyaz lekeler oluşabildiği için, bir takım cilt yaraları beyaz leke oluşumu şeklinde iyileşebilmekte ya da güneş ve kuruluğa bağlı kol ve bacakların alt kısımlarında birkaç milimetre çaplı, yuvarlak ve açık renk lekeler oluşabilmektedir.
Sonuç olarak güneş ya da yaşa bağlı lekelenmelerin dışında, enflamatuvar deri hastalıklarına bağlı, bir takım mantar hastalıklarına bağlı, deride madde birikimine bağlı, hatta çok nadiren deri kanserine bağlı olarak leke oluşumu meydana gelebilir. Bu nedenle lekenin tanımlanması ve tedavisi mutlaka dermatoloji uzmanı kontrolünde olmalıdır.
Lekelerin yaygınlık derecesi nasıl anlaşılır?
Lekelerin koyuluğu, ne kadar zamandır mevcut olduğu, kişinin ilaç kullanımı, varsa ek hastalıkları, leke açısından aile hikayesi, deri tipi dermatolog için lekenin tipi ve ilk başvurulacak tedavisi hakkında oldukça önemlidir.
Leke muayenesi sırasında standart bir alet söz konusu olmamakla beraber melazmada pigment birikiminin derinliğini saptamak ve dolayısıyla tedaviye vereceği yanıtı öngörebilmek için ‘wood ışığı’ adı verilen cihazla lekeli alanı inceleyebilmekteyiz. Ayrıca ‘ wood ışığı gün ışığında belli olmayan leke başlangıçlarını da gösterebiliyor.
Atta yatan bir dermatolojik hastalıktan şüphelendiğimiz durumlarda biyopsi alınması en kesin sonucu verebilen yöntemdir. Böylece hastalığın daha fazla yayılmadan önlenebilmesi için erkenden tanı konularak tedaviye başlanabilir.
Leke baskılayıcı açıcı ürünleri gruplar mısınız?
Renk pigmenti olan melanin ciltte “melanosit” adlı hücreler tarafından üretiliyor. Melanin üretimi normalin üzerine çıkarak ciltte düzensiz ve aşırı renklenmeye (hiperpigmentasyon) yol açtığında leke oluşur.
Leke tedavisinde melanin üretimini baskılamak ve oluşan melanini o bölgeden uzaklaştırmak hedeflenir.
Bu amaçla cilt tipi leke türü ve derinliğini göz önüne alarak çeşitli etken maddeler içeren çok çeşitli ürünler kullanmaktayız.
Leke tedavisinde kullandığımız kremleri basitçe soyucu olan ve soyucu olmayan ürünler olarak sınıflandırabiliriz.
Genellikle ciltteki melaninin uzaklaştırmak için cildi ‘ soymak’ gerekir ve bu nedenle ‘soyucu etkili’ ürünler kullanılır. Bu amaçla sıklıkla retinoik asit (A vitamini) ve türevlerini ve alfa hidroksi asit, salisilik asit ve hidrokinon kullanmaktayız. Bu tür kremler ciltte kızarıklık, hafif tahriş ve soymaya yol açtığından sadece kış aylarında ve gece kullanılmalı, kullanıldığı sürece de gündüz en az 30 faktörlü güneş koruma ile desteklenmelidir. Hassas ciltlerde dikkatli ve dermatoloji uzmanı kontrolünde kullanılmalıdır.
Melanositlerden melanin üretimini baskılayan dolayısıyla ‘soymadan cilt rengini açan’ etken maddeler arasında askorbik asit (c vitamini), arbutin, azeleik asit ve meyan kökü ekstresi, kojik asit, niasinamid sayılabilir. Uzun süreli ve düzenli kullanım gerektirirler ve genellikle ciltte tahriş ve soyma oluşturmazlar.
M-Onep’te lekeleri açmak ve azaltmak için hangi bakımlar uygulanmaktadır?
Lekelerde krem tedavisine ek olarak klinik koşullarında kimyasal peeling(kimyasal cilt soyma) işlemi uygulamaktayız.
Kimyasal peeling uygulamasında deriye sürülen kimyasal solüsyon derinin üst tabakasını soyup deride iyileştirme ve sorunlu bölgelerde düzelme sağlar. Hekim tarafından uygulanan peeling işlemi yüzeysel ve derin olarak ikiye ayrılır. Hangi peeling işlemini yapacağına dermatoloji uzmanı hekim cilt yapısı ve leke türüne göre karar verir.
Yüzeysel peelingde en çok kullanılan maddeler alfa –hidroksi asitler (AHA),(MEYVE ASİTLERİ) jessner solüsyonu ve salisilik asittir. Cilte uygulanan ve belirli süre bekletilen bu asitler ciltte soyulmayı artırıcı etki gösterir. Böylece hücre yenilenmesi hızlanmış olur. Derinin üst tabakası soyularak, derinin pürüzsüzleşmesi ve lekelerden arınması sağlanır. 2-4 haftada bir uygulanan seanslar ilerledikçe işlemin etkinliği artar.
Orta-derin peeling uygulamalarında soyucu gücü en fazla olan, dolayısı ile doğru kullanımda leke gidermedeki en etkin madde TCA (trikarboksilik asit) denilen özel bir asittir. İşlem sonrası yoğun kabuklanma ve soyulma 5-7 gün boyunca sürer ve bu süreç cilde özel bakım gerektirir. Riskli bir işlem olduğundan uygulamayı dermatoloji hekimi yapmalı ve iyileşme sürecinde hekimin verdiği özel kremler dikkatle uygulanmalıdır. Orta-derin peeling uygulaması kış aylarında uygulanmalı ve seans aralığı en az bir ay olmalıdır.
Leke tedavisi için hangi lazer vb. cihazlı uygulama yapılmaktadır? Bunlar asgari kaç seans sürer ve etki mekanizmaları nedir?
M-Onep’te Q Switch nd yag türü olan Medlite lazer ile ciltteki lekeli bölgeye uyguladığımız lazer ışığı ile sadece sorunlu bölge üzerinde çalışarak etrafındaki dokulara zarar vermeden lekeleri tedavi edebiliyoruz. Cihaz direkt olarak melanin ve pigmentleri hedef aldığından lentigo, efelid, melazma gibi cilt lekelerinin yanında dövme silmede de başarıyla kullanmaktayız.
Cilt tipi ve uygulanan yönteme göre sonuçlar değişmekle birlikte lekeler büyük oranda açılır belirginliği azalır. Bunun yanında cildin gerginliği artar, gözenekleri sıkılaşır, cilt rengi açılır bölgesel renk ve ton farkları azalır. Yan etki olarak uygulamanın ardından başlayan ve en geç 24–48 saat içinde kaybolan geçici bir kızarıklıktan bahsedebiliriz.
Leke lazeri uygulamasını iki haftada bir ve cilt tipine ve leke türü ve derinliğine göre 4-8 seans uygulamaktayız. 
Uygulama mevsimi olarak sonbahar ve kış aylarını tercih etmekteyiz. Cildin katmanlarında uzandıkları seviyeye göre yüzeysel lekeler için kısa sürede, derin lekeler için daha fazla seans uygulayarak çözüme ulaşıyoruz.
Leke ve sivilce izlerinde başarılı uygulamalardan bir diğeri olan Fraksiyonel lazer uygulamalarında en ileri teknolojiye sahip FDA onaylı Fraxel® ise; sıklıkla yaşlanmış ve tahrip olmuş ciltlerde derinlemesine nüfus ederek, yeni, sağlıklı ve daha sıkı dokuları yaratmak, cilt kusurlarını gidermek için kullanmaktayız. Çok amaçlı kullanımı olan Fraxel lazer, cilt bozukluklarının giderilmesinde, akne ve akne izlerinde, yara, ameliyat ve yanık izlerinde, güneş ve yaşlılık lekelerinde, melazma’da , göz çevresi kırışıklıklarının yumuşatılmasında, boyun, dekolte, elleri yenileme ve gençleştirmede oldukça etkili bir uygulamadır. Ciltte lokal soyma ve hafif kabuklanma meydana getiren bu uygulama için de sonbahar ve kış aylarını tercih ediyoruz. Seans aralığımız genellikle 3-4 haftadır. Seans sayısı cilt tipine leke ve iz türüne göre değişiyor.
Pek cok dermakozmetik işlemde olduğu gibi Medlite veya fraxel uygulamaları sonrası dönemde de güneşten korunmak gereklidir. İyileşme aşamasında ve tedaviyi takip eden birkaç ay boyunca, cildinizi güneşten korumak için günde en az iki kere koruyucu krem kullanın. En az 30 SPF’li nemlendirici bir güneş koruyucusu uygulamalısınız. Güneş ışınlarından ek korunma için gölge alanları tercih etmenizi ve geniş kenarlı şapka kullanmayı önermekteyiz.
Tüm bu önlemlerin alınması hayat boyu lekelenmemek adına oldukça önemlidir. Güneş koruma önlemlerine aksatmadan titizlikle dikkat edilecek olursa tedavi ile açılan pigmente lezyonların çoğu geri gelmez. Bazı hormonal, inatçı ve derin yerleşimli güneş lekesi güneşten koruyucu kullanımına dikkat edilmez ise bazen birkaç ay veya bir yıl içinde geri dönebilir. Ancak koyulaşsa bile lezyon tedaviye başlamadan önceki halden daha az belirgin ve küçük çaplı bir lezyon şeklinde olacaktır. Bu durumlarda seanslara devam edilerek tedavi tamamlanır.
Leke hastalarının lekenin çeşidine göre dermatolog tarafından önerilecek evde kullanabilecekleri profesyonel cilt bakım ve tedavi ürünleri lekeden kurtulma başarısını da lekenin tedavi sonrası tekrarlamama olasılığını da artıracaktır.
