Kilo alıp vermenin temeli matematiksel bir ifadede yatar: alınan kalori-harcanan kalori. Kilo almanın temel nedeni harcanandan daha fazla kalori almaktır.
Harcanandan fazla kalori alıp, üstüne bir de kilo verdiren şeyler yiyip kilo vermek ancak fıkralarda olur. Fakat bazı yiyecekler, kilo verme uğraşımızda işimizi kolaylaştırabilir. Bunlara “diyete dost yiyecekler” denir. Sağlıklı kilo verme süreci, dengeli kalori alımını düzenlemek kadar, vücudumuzun temel yapı taşı olan proteinden kaybetmeden, sağlığımız için gerekli olan temel elementler, esansiyel yağ asitleri, vitaminler gibi bileşenleri yeterince almamızı gerektirir. Diyete dost yiyecekler, bize gereksiz kalori kazandırmadan, gerekli besin bileşenlerini almamızı sağlar ve tokluk duygusunu arttırarak diyete uyum sağlamamızı kolaylaştırırlar.
Fasulye ve baklagiller, yağ içermeyen zengin protein kaynağıdır ve içerdikleri flavonoidler ile yağ yakılmasını kolaylaştırırlar; kolesistokinin salgılanmasını arttırarak, yemek sırasında daha erken tokluk duygusuna ulaşmamızı sağlarlar. Yüksek karbonhidrat içeren kalorili bir yemekle birlikte alındığında elma sirkesi, alınan öğündeki karbonhidrata insülin yanıtını düzenler ve tokluk duygusu oluşturarak, öğün başına 200-250 kalori daha az alınmasına neden olur. Kahve ve yeşil çay, yüksek oranda antioksidan ve kafein içerirler. Yağın metabolize edilmesini kolaylaştırırken, bazal metabolizma hızını yani vücudun kendiliğinden enerji harcamasını arttırırlar. Proteinden zengin beslenmek, metabolizma hızını arttıran bir etkendir. İşlenmemiş ve yağı az kırmızı ya da beyaz et, yumurta gibi protein kaynakları alınan kalori miktarını azaltır; metabolizma hızını arttırırlar. Ancak fazla ve gereksiz miktarda tüketildiklerinde yağa dönüşerek depolanabilirler. Yani proteinin kendisi bir kilo alma nedeni olabilir. Bu nedenle dengeli oranda tüketilmelidirler. Armut bol lif içeren az kalorili bir meyvedir. Greyfurt içeriğindeki fitokimyasallar nedeniyle insülin düzeyini azaltır ve iştahın azalmasına neden olur. Makul miktarda zeytinyağı tüketimi gerekli olan omega yağ asitlerini almamızı sağlarken, yağ metabolizmasını hızlandırıcı etki yapar. Özellikle yemekle birlikte tüketilen tarçın, insülin yanıtının şiddetini azaltır ve iştahın azalmasına neden olur. Aynı nedenle gün içinde de dengeli miktarda tüketilebilir. Sabah tüketilen yulaf ezmesi, yüksek lif içeriği nedeniyle uzun tokluk duygusuna neden olur ve sindirim sisteminin sağlıklı çalışmasını sağlar.
Acı biber, sürekli tüketme alışkanlığı olmayanlarda metabolizmayı hızlandırır ve bir sonraki öğünde acıkma duygusunu geciktirir. Fakat sürekli ve düzenli acı biber tüketme alışkanlığı olanlarda bu etki görülmez. Karnıbahar, brokoli, lahana ve brüksel lahanası gibi sebzeler ise ağırlıklarına oranla diğer sebzelere göre daha yüksek protein ve lif, daha az kalori içerirler. Haşlanmış ve soğumuş patates, çok sayıda farklı besin ögesini bir arada içerir. Uzun süre patates dışında bir şey yemeden yaşayan insanlar vardır. Özellikle içerdiği potasyum kan basıncının düzenlenmesinde önem taşır. Yenildiğinde hızla tokluk oluşturarak öğündeki diğer yüksek kalorili yiyeceklere olan ilgiyi ve tüketim miktarını azaltır ve total kalori alımının azaltılmasına yardımcı olur. Çorba tüketmek iyi bir seçimdir. Aynı miktardaki sebzeyi, kuru olarak tüketmek yerine çorba yapıldığında daha doyurucu ve lezzetli bir beslenme seçeneği sunar. Chia çekirdeği, bitkiler arasında Omega 3 yönünden en zengin bitkilerden biridir, ana vatanı Meksika ile Guatemala ‘dır. Şu anda Güney Amerika, Arjantin, Ekvator, Nikaragua ve Avustralya’da tüketiliyor. Bol lifli bir yapısı vardır ve protein, vitamin ve mineral yönünden zengindir. Ayrıca antioksidan özelliği bulunur. Midede, kendisinin 10 katı kadar su tutarak geniş hacimli bir jel oluşturur ve hızla doygunluk sağlar.
Bunların dışında kilo vermeye en çok yardımı olan besin ise sudur. Özellikle yemekten önce su içmek iştahı azaltıcı ve doygunluğa erken ulaşmayı sağlayan bir etki oluşturur. Suyun soğuk ya da serin tüketilmesi de ayrıca onu ısıtmak için enerji harcanmasına neden olur.
Özetle belirli bir şeyi yiyerek kilo vermek mümkün değildir. Aksine çeşitliliği bozmadan, vücudumuz için gerekli temel besinleri almaya devam ederek alınan toplam kalori miktarını azaltmak, yakılan kalori miktarını dengeyi bozmadan sürdürülebilir şekilde ve başka sağlık sorunlarına neden olmayacak şekilde arttırmak bilinen tek sağlıklı kilo verme yöntemidir.
Hazırlayan: Uzman Doktor Nalan Erdem